Ma’nâları açık olmıyanlara yanlış ma’nâ verenlere (Bid’at fırkaları) denildi. Müslimân ismini taşıyan birçok bozuk bid’at fırkası meydâna geldi. İngilizler, bundan istifâde ederek, küfr ve bid’at fırkaları meydâna çıkararak, hakîkî müslimânlığı yok etmeğe çalışıyorlar.

Bugün, dünyâda mevcûd müslimânlar üçe ayrılmışdır: Ehl-i sünnet, şî’î, vehhâbî. Üçünün inanışları birbirlerinden farklıdır. Bu farklar, iyi anlaşılamıyan nassları [âyetleri, hadîsleri] te’vîl ederken yapdıkları hatâdan hâsıl olduğu için ve açık olan nassları inkâr etmedikleri için, birbirlerine kâfir demiyorlar. Fekat, birbirlerini sevmiyorlar. Ehl-i sünnet denilen hakîkî müslimânların birbirlerini sevmeleri, zarar vermemeleri, yardımlaşmaları, tatlı dil ve yazılar ile birbirlerini îkâz etmeleri, uyarmaları lâzımdır. Birbirlerine ve bütün insanlara iyilik etmeleri, islâmın güzel ahlâkına uymaları, bulundukları memleketlerin kanûnlarına karşı gelmemeleri, fitne çıkarmakdan çok sakınmaları, kimsenin, malına, canına, ırzına saldırmamaları lâzımdır. Müslimân böyle olur. Bütün sözlerimiz, yazılarımız, hareketlerimiz, yapıcı, birleşdirici olmalıdır. Ne yazık ki, din düşmanı, insanlık düşmanı soysuzlar ve menfe’atlerini, zevklerini ön plânda tutanlar, kendilerini müslimân, hattâ din adamı göstererek, ingiliz câsûslarının yalanlarını yazıyor, müslimânları bölmeğe çalışıyorlar. Dinde reform yapacağız diyerek, islâm dînini bozmağa kalkışıyorlar. Câhillik ve tenbellik gibi iki büyük düşman da, akla ve dîne uymağa, hakkı bâtıldan, iyiyi kötüden ayırmamıza mâni’ olmakdadır. Meselâ, Mısr vâlîsi Muhammed Alî pâşa, iyi, akllı ve dindâr bir zât idi. Ondan sonra gelenler, öyle olmadılar. Din işleri, ehliyyetsiz ellerde kaldı. Asrlardan beri islâm âlimi yetişdiren (Câmi’ul-ezher) medresesi idâre meclisine, Abduh adında bir mason getirildi. İskoç masonları, Mısrdaki müslimânları maddî ve ma’nevî imhâya başladı. İngilizler de bu masonlar vâsıtası ile, Osmânlı devletini içerden yıkdı. Mason olan Mustafâ Reşîd pâşanın yetişdirmesi, sadr-ı a’zam Âlî pâşa, 1284 [m. 1868] de Belgrad kal’asının anahtarını Sırblılara teslîm etdi. Mason arkadaşı Cemâleddîn-i Efgânîyi de İstanbula getirtip, islâmiyyeti içerden yıkmak için birlikde çalışdılar. Bölücü kitâblar yazdılar. Bunlardan Kâhire müftîsi Abduhun yetişdirmelerinden Reşîd Rızânın (Muhâverât) ismindeki kitâbı, [m. 1906] senesinde Mısrda basılmışdır. İlâvesi ile birlikde yüzkırküç sahîfedir. Süleymâniyye kütübhânesinde, İzmirli kısmında, 810 numarada mevcûddur. Bu kitâbında, bir dinde reformcu ile, medrese tahsîli görmüş bir vâizin konuşmalarını bildirmekde, bunların ağzından, kendi fikrlerini, yazmakdadır.