Eshâb-ı kirâmın “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” fazîletlerini, kıymetlerini doğru anlatan kitâblar ve târîhler çokdur. Şeyh İzzeddîn Alînin “rahime-hullahü teâlâ” iki cild (Üsüd-ül-gâbe) kitâbı yedibinbeşyüz Sahâbînin hâl tercemelerini bildirmekdedir ve Avrupa dillerine de çevrilmişdir. İslâm târîhleri arasında doğru olan Vâkıdînin ve İbn-i Haldunun ve ibni Hillikânın “rahime-hümullahü teâlâ” târîhleridir. Bunlarda, Sahâbe-i kirâm hakkında dîne ve edebe muhâlif bir şey yazılı değildir. Almanca “Meyers Lexikon” teknik lügât kitâbının birinci cildi 478. sahîfesinde islâm medeniyyetinin ehemiyyetini hayranlıkla anlatırken diyor ki: (Gazveleri yazan Vâkıdînin târîhi 1882 de Welhausan tarafından Almancaya terceme edilmişdir. Vâkıdînin talebesinden İbni Sa’d, Peygamberimizin “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem” ve Eshâbının “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” hayâtını yazmışdır. Kitâbı dokuz cild olup, Sachau tarafından 1921 de terceme edilmişdir. İbni Haldun târîhi yedi cild olup, 1858 de Qutemere tarafından terceme edilmişdir). Meyers Lexikon, 1936 baskısında, 478. ci sahîfesinden başlıyarak ve ayrıca İslâm kelimesinde yazdıklarının tercemesi, seyyid Abdülhakîm Efendiye “kuddise sirruh” okunup, takdîr etmişlerdir.

Sahâbe-i kirâm “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în” arasındaki muhârebeleri anlatan türkçe târîhlerin çoğu Abbâsîler zemânında, onların arzûlarına göre yazılan târîhlerden terceme edilmişdir. Bunların, hazret-i Âişe, Mu’âviye, Talha, Zübeyr ve sâir Sahâbe-i kirâmı “rıdvânullahi aleyhim” kusûrlu göstermeleri, bundan ileri geliyor. Emevîlerden ve Abbâsîlerden sonra gelen islâm hükûmetlerinin hiçbiri ve bilhâssa Türkler, Ehl-i sünnet i’tikâdını bozmağa, değişdirmeğe çalışmamışlardır. Bu sâyede, bu i’tikâd, şimdiye kadar sâlim kalmışdır.

İbni Hacer-i Mekkî “rahime-hullahü teâlâ”, kitâbının başında diyor ki: Ey kalbi Allahü teâlânın sevgisi ile ve Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” sevgisi ile dolu olan müslimân! Birinci vazîfen Peygamberimizin “aleyhissalâtü vesselâm” Eshâb-ı kirâmının sevgisini, Ehl-i beyt-i nebevînin sevgisi ile kalbinde cem’etmekdir. Ehl-i beyti, Resûlullahın evlâdı oldukları için sevdiğimiz gibi, diğerlerini de, Onun Eshâbı oldukları için sevmeliyiz! Çünki, Eshâb-ı kirâmın nâil oldukları şeref pek yüksekdir. O şerefe başkaları kavuşamaz. O şerefden birisi, Resûlullahın “sallallahü aleyhi ve sellem” mubârek nazarları onlara işlemiş ve hepsine ma’nevî imdâd ile yardım etmişdir. Bu hâssa, bunlardan başkasında bulunmuyor.