369

Hıristiyanların Marsiyon (Marcion) fırkasının ellerinde bulunan İncîl nüshâlarında bu iki bâb yokdur) demekdedir. Nortin (Norton) 1253 [m. 1837] senesinde Bostonda basılan kitâbının yetmişinci sahîfesinde, Markos İncîli hakkında şöyle diyor: (Bu İncîlde tahkîke muhtac ibâreler vardır ki, onaltıncı bâbının dokuzuncu âyetinden sonuna kadar olan âyetlerdir.) Metinde bir şek ve şübhe alâmeti göstermeyip, şerhinde bu âyetlerin İncîle sonradan sokulduğunu söyliyen ve bunun delîllerini sıralayan Nortin, hayretini bildirerek, şöyle demekdedir: (Kitâbları istinsâh eden kâtiblerin âdetlerini incelediğimiz zemân, onların metinlerdeki ibâreleri anlayıp yazmakdan ziyâde, metinlere kendi fikrlerini sokmaya çalışdıklarını görürüz. Bu husûs bilinince, İncîldeki ibârelerin niçin şübheli olduğu anlaşılır.)

[NORTON ANDREWS: Amerikan İncîl bilgini ve muallimidir. 1201 [m. 1786] da doğdu. 18 Eylül 1853 de öldü. 1804 senesinde Harvarddan mezûn oldu. İlâhiyyât üzerinde çalışdıkdan sonra, Bowdoin kolejinde, 1809 yılında ders verdi. 1818 yılında Harvarda matematik muallimi olarak döndü. 1813 yılında üniversitenin İncîl tefsîrcisi oldu. 1819 dan 1830 senesine kadar edebiyyat profesörünün yardımcılığını yapdı. Teslîsi red eden ve Tevhîd akîdesini [inancını] savunan (unitarianism) mezhebinin kuvvetli müdâfi’lerindendir. Calvenizmi ve Theodere Parker tarafından temsîl edilen naturalist [tabî’iyyeci] teolojiyi şiddet ile red etdi. 1833 yılında (A Statement of Reasons for not believing the Doctrines of Trinitarians: Teslîs fikrine inanmamak için ma’kûl bir beyân) kitâbını yazarak neşr etdi. (Encyclopedia Americana cild-20, sh. 464)].

Yuhannâya nisbet edilen İncîlde de sağlam bir rivâyet senedi yokdur. Markos İncîli gibi, tahkîke muhtâc, mübhem, hattâ birbirine zıd ibâreleri vardır. Meselâ:

Birincisi: Bu İncîlde, Yuhannânın gördüğü şeyleri yazmış olduğuna dâir açık bir delîl yokdur. Bir şeyin aksi isbât edilmedikce, eski hâlinin doğruluğuna hükm edilir.

İkincisi: Yuhannânın yirmibirinci bâbın yirmidördüncü âyetinde (İşte bu cümleleri [ya’nî Yuhannâ İncîlini] yazan ve doğruluğuna şehâdet eden şâkird budur, [ya’nî Yuhannâdır.]. Biz onun şehâdetinin doğru olduğunu biliriz) denilmekdedir. Görülüyor ki, bu sözü Yuhannâ hakkında, Yuhannâ İncîlini yazan kâtib söylemişdir. Bu âyetde Yuhannâya gâib zamîri olan (O) ile işâret edilmiş, asl kitâbı yazan (uyduran) kâtib kendisini mütekellim, (yazan kimsenin kendisi) sıgası ile (Biz) diye yazmışdır. Bundan anlaşıldığı gibi, Yuhannâ İncîlini yazan Yuhannânın kendisi olmayıp, bir başkasıdır.

Sesli Okuma
DEVAMBİTİR
(1/5) Okuma ayarları →

(2/5) Kitap ve sayfa numarası seçimi

(3/5) Bölümler arasında dinamik geçiş

(4/5) Önceki veya sonraki bölüm ve sayfalar
(5/5) Sesli okuma ve yazı takibi
15 saniye geri alabilme.