Müte’essir olduğum birşey varsa, asker evlâdlarımdan ve ehâlîden ba’zılarının telef ve mecrûh olmalarıdır. Buna, ilelebed teessüf ederim. Tebe’amın, hakkımda göstermiş oldukları hissiyâta an-samîmilkalb memnûniyyetimi beyân eyler, âfât-i semâviyye ve erdiyyeden masûniyyetleri için düâ ederim).
Merkezi Selânikde bulunan üçüncü ordunun ba’zı subayları, ingiliz câsûsları tarafından bol para ve makam va’dleri ile aldatıldı. 7 Temmuzda Şemsî pâşa, teğmen Âtıf tarafından vuruldu. Hareket ordusu İstanbula yürüdü. Halîfe, hazret-i Alînin ictihâdına uyarak, bunlara karşı koymadı. Devleti bu eşkiyâya teslîm etdi. Vaktiyle, Mekke kâfirleri de, Medîneye hücûm edince, Peygamberimiz, Bedrde, Uhudda ve Hendekde, az kuvvet ile cihâd ederek, bunların Medîneye girmelerine mâni’ olmuşdu. Hucurât sûresi, dokuzuncu âyetinde meâlen (İsyân edenler ile harb edip, bunları itâate getirin!) emrine uymadı. Halîfe, Peygamberimizin bu sünnetine ve bu farza uymadığı için, fâcia ve felâketlere sebeb oldu. 27 Cemâzilâhır 1326 ve 23 Temmuz 1908 de ikinci meşrûtiyyet i’lân edildi. Silâh baskısı altında seçim yapıldı. 17 Birinci kânûn [Aralık]da meclis açıldı. Bununla, devletin idâresi, ehliyyetsiz, tecribesiz ellere geçdi. İngilizlerin hâzırladığı fâci’alar tekrâr başladı. 5 Ekim 1908 de, Bulgaristan prensliği, krallığını i’lân ederek, Osmânlılardan ayrıldı. Yine o târîhde, Avusturya, Bosna-Herseki ilhâk etdi. Yunanistan da baş kaldırıp, beş sene sonra Giridi ilhâk eyledi. 14 Nisan 1909 da, Adanada ermeni ihtilâli oldu. Müslimânların mallarına, cânlarına, ırzlarına saldırdılar. 1850 Türkü öldürdüler. İttihâdcılar buna da seyirci kaldılar. Halk, onyedibin ermeniyi öldürüp isyân basdırıldı. İttihâdcılar, Avrupalılara şirin görünmek için yüzlerce müslimânı kesdiler, asdılar. Bu zulmleri, o zemân Adana vâlîsi olan meşhûr Cemâl pâşa yapdı. Dâhiliyye nâzırı Tal’at pâşanın takdîrine mazhar oldu. Bu hâdiseler dolayısiyle ittihâdcılar da [1914]de meclisi kapatdı. Sultân Hamîde hak vermek zorunda kaldılar.
31 Mart vak’ası adı ile meşhûr olan 13 Nisân 1327 [m. 1909] hareketi ile sultân Abdülhamîdin hiçbir alâkası olmadığı, kat’î olarak anlaşılmışdır. İttihâdcıların, pâdişâha sâdık birinci orduya güvenmiyerek, Selânikdeki üçüncü ordudan getirdikleri avcı taburlarının çıkardığı tesbit edilmişdir. Ya’nî ittihâdcıların bir tertîbi olmuşdur. İttihâdcılar, böylece Selânikden Bulgar, Sırb, Yunan, Arnavud yağmacılarının meydâna getirdikleri hareket ordusunu İstanbula gönderdi. Tal’at beğin baskısı ile Sultân, 27 Nisan 1327 [m. 1909] da tahtdan indirildi.