İ’tikâd âlimlerimizden üstâd İbrâhîm bin Muhammed İsferâînî “rahime-hullahü teâlâ” ise, işin meydâna gelmesi, hem Allahü teâlânın, hem de kulun kudretlerinin te’sîri iledir diyor. Kâdî Ebû Bekr Bâkıllânî “rahime-hullahü teâlâ”, işi yapan, Allahü teâlânın kudreti olup, kulun kudreti de, işin sıfatına, hâline, iyi veyâ kötü olmasına te’sîr etmekdedir, diyor. İ’tikâdda mezhebimizin imâmı, Muhammed bin Mahmûd ebû Mensûr Mâtürîdînin “rahime-hullahü teâlâ” de böyle buyurduğunu, Kemâleddîn Muhammed ibnülhümâm “rahime-hullahü teâlâ” (Elmüsâyere) kitâbında ve Kemâleddîn Muhammed ibni Ebû Şerîf-i kudsî “rahime-hullahü teâlâ” (Elmüsâmere fî şerhilmüsâyere) kitâbında ve Molla Fenârînin torunlarından Hasen Çelebi bin Muhammed Şâh “rahime-hullahü teâlâ” (Şerh-i mevâkıf) hâşiyesinde ve müdekkik Gelenbevî “rahime-hullahü teâlâ” de (Akâidüddevvâniyye) şerhinde bildirmekdedirler. Mevlânâdan bu kadar terceme edildi.

Ehl-i sünnet âlimlerinden imâm-ı Birgivî “rahime-hullahü teâlâ”, türkçe (Birgivî vasıyyetnâmesi)kitâbında Ehl-i sünnetin Kur’ân-ı kerîmden ve hadîs-i şerîflerden anladıkları doğru ma’nâyı kısa ve açık olarak, pek güzel yazmakdadır. Kâdîzâde şerhi yirmidördüncü sahîfede buyuruyor ki:

Allahü teâlâ mürîddir. Ya’nî irâde sıfatı vardır. Dilediğini yapar. Var olmasını dilediğini var eder. Var olmasını dilemediği, var olmaz. Hiçbir şeyi yapmak, Ona lâzım değildir. Bir kimse, Ona güç ile birşey yapdıramaz. Çünki Allahü teâlâ, herkese gâlibdir. Kimse, Ona gâlib olamaz. Âciz değildir. Herşey, Onun dilemesi ile var olmakdadır. Îmân, itâ’at gibi iyilikler ve küfr, isyân gibi bütün kötülükler, hep Onun irâdesi ile var olmakdadır. Mu’tezile fırkası diyor ki, (Allahü teâlâ, kötülüklerin, günâhların yapılmasını dilemez ve yaratmaz. Bunları insanlar ve şeytân yaratmakdadır. Çünki, kötülükleri yaratmak, kötülük yapmak olur. Allahü teâlâ ise, hiç kötülük yapmaz). Ehl-i sünnet, bunlara şöyle cevâb verdi ki, (Kötülükleri yaratmak, kötülük yapmak olmaz. İnsanların kötülük işlemesi, kötülük olur). Mu’tezile dedi ki, (Allahü teâlâ, kötülükleri ve küfrü takdîr etse, murâd etse idi, insanların küfre, kötülüklere râzı olması, bunları beğenmeleri îcâb ederdi. Çünki, kazâya rızâ göstermek lâzımdır). Ehl-i sünnet, şöyle cevâb verdi ki, (küfrün kendisi, Allahü teâlânın kazâsı, takdîri değildir. Makdîsidir. Ya’nî, kazâ olunan şeydir. Kazâ etmesine rızâ lâzımdır. Fekat, makdîye rızâ lâzım değildir. Allahü teâlâ, herşeyi halk ve takdîr ederim. Küfre râzı değilim buyurdu). Mu’tezile, (Allahü teâlâ kötülük yapılmasını dilese idi, kötülük, küfr ve isyân yapınca, sevâb kazanılırdı. Çünki, Allahü teâlânın dilediğini yapmış olurlar.