Lüzûmsuz şeylerle uğraşmaz. Ancak fâ’ideli şeylerle meşgûl olur. Kumar oynamaz. Vaktini boş geçirmez.
Hakîkî müslimân, ibâdetini tam yapar. Allahü teâlâya olan şükrân borcunu öder. İbâdetini, yalnız lâf olsun veyâ yasak ortadan kalksın diye yapmaz. İbâdetini, büyük bir arzû, istek, sevgi ile yapar. Allahü teâlâdan korkmak demek, Onu çok sevmek demekdir. İnsan, nasıl çok sevdiği bir kimsenin üzülmesini istemez ve onu üzeceğim diye korkarsa, Allahü teâlâya ibâdet de, Ona olan sevgimizi isbâtlıyacak bir şeklde yapılmalıdır. Allahü teâlânın bize verdiği ni’metler o kadar çokdur ki, Ona olan şükrân borcumuzu ancak, Onu çok severek ve Ona candan ibâdet ederek ödemeğe çalışmalıyız. İbâdetin, muhtelif nev’leri vardır. Bir kısmı, yukarıda da zikr etdiğimiz gibi, Allahü teâlâ ile kul arasındadır. Allahü teâlâ, kendisine ibâdetde kusûr edenleri belki afv eder. Başkasının hakkına ri’âyet etmek de ibâdetdir. Başkalarına fenâlık edenleri ve üzerinde başkasının hakkı bulunanları, hak sâhibleri afv etmedikçe asla afv etmez.
Aşağıdaki hadîs-i şerîfler, meşhûr (Mişkât-ül-mesâbih)[1] kitâbının fârisî şerhi olan (Eşi’at-ül-lemeât) ın dördüncü cildinden alınmışdır:
1 — İnsanlara merhamet etmeyene, Allahü teâlâ merhamet etmez.
2 — Zulme mâni’ olarak, zâlime de mazlûma da yardım ediniz!
3 — Satın alınan bir gömleğe verilen paranın onda dokuzu halâl ve onda biri harâm olsa, bu gömlekle kılınan nemâzı, Allahü teâlâ kabûl etmez.
4 — Müslimân, müslimânın kardeşidir. Ona zulm etmez. Onun yardımına koşar. Onu küçük ve kendinden aşağı görmez. Onun kanına, malına, ırzına, nâmûsuna zarar vermesi harâmdır.
5 — Allaha yemîn ederim ki, bir kimse kendisi için sevdiğini, din kardeşi için de sevmedikçe îmânı temâm olmaz.
6 — Allaha yemîn ederim ki, kötülüğünden komşusu emîn olmıyanın, îmânı yokdur. [Ya’nî, hakîkî mü’min değildir.]
7 — Kalbinde merhameti olmıyanın îmânı yokdur. [Ya’nî kâmil değildir.]
8 — İnsanlara merhamet edene, Allahü teâlâ merhamet eder.
9 — Küçüklerimize acımayan ve büyüklerimize saygılı olmıyan, bizden değildir.
[1] Mişkâtın müellifi Veliyyüddîn Muhammed, 749 [m. 1348] da vefât etdi.