Bunlara kilise ta’mîrlerinde yardımcı olunacakdır. Bu ahdnâme [sözleşme] kıyâmet gününe kadar devâm edecek, dünyâ sonuna kadar değişmeden kalacak ve hiç bir kimse bunun aksine bir hareketde bulunamayacakdır.)
Bu ahdnâme Hicretin onuncu senesi, Muharrem ayının üçüncü günü, Medîne-i münevverede Mescid-i se’âdetde Alî bin Ebî Tâlibe “radıyallahü teâlâ anh” yazdırılmışdır. Altındaki imzâlar:
Muhammed bin Abdüllah Resûlullah “sallallahü teâlâ aleyhi ve sellem”.
Ebû Bekr bin Ebî-Kuhâfe, Ömer bin Hattâb, Osmân bin Affân, Alî bin Ebî Tâlib, Abdüllah bin Mes’ûd, Fadl bin Abbâs, Zübeyr bin Avvâm, Talha bin Ubeydüllah, Sa’d bin Mu’âz, Sa’d bin Ubâde, Sâbit bin Kays, Zeyd bin Sâbit, Hâris bin Sâbit, Abdüllah bin Ömer, Ammâr bin Yâsir “radıyallahü teâlâ anhüm ecma’în”.
Görüyorsunuz ki, sevgili Peygamberimiz “sallallahü aleyhi ve sellem” başka dinden olan kimselere son derecede merhamet ve şefkat ile mu’âmele edilmesini emr etmekdedir.
Şimdi bir de 4000 kilise yıkdığı iddi’â olunan Ömer radıyallahü anhın halîfeliği zemânında İlyâ ehâlîsine verdiği (Emân)ın tercemesini okuyalım. Hıristiyanlar İlyâs aleyhisselâma İlyâ derler. Kudüs şehrine de İlyâ diyorlar.
(İşbu mektûb, müslimânların Emîri Ömer-ül-Fârûkun “radıyallahü teâlâ anh” İlyâ ehâlîsine verdiği emân mektûbudur ki, onların varlıkları, hayâtları, kiliseleri, çocukları, hastaları, sağlam olanları ile diğer bütün milletler için yazılmışdır. Şöyle ki:
Müslimânlar onların kiliselerine zorla girmeyecek, kiliseleri yakıp yıkmayacak, kiliselerin her hangi bir yerini tahrîb etmeyecek, mallarından bir habbe (danecik) bile almayacak, dinlerini ve ibâdet tarzlarını değişdirmeleri ve islâm dînine girmeleri için kendilerine karşı hiçbir zor kullanılmayacak. Hiçbir müslimândan en ufak bir zarâr bile görmeyecekler. Eğer kendiliklerinden memleketden çıkıp gitmek isterlerse, varacakları yere kadar canları, malları ve ırzları üzerine, emân verilecekdir. Eğer burada kalmak isterlerse, temâmen te’mînât altında olacaklar. Yalnız İlyâ ehâlîsi kadar cizye [gelir vergisi] vereceklerdir. Eğer İlyâ halkından ba’zıları rum halkı ile birlikde, âile ve malları ile berâber çıkıp gitmek isterlerse ve kiliselerini ve ibâdet yerlerini boşaltırlarsa, varacakları yere kadar canları, kiliseleri, yol masrafları ve malları üzerine emân verilecekdir.