Güneşi veyâ zâhirî vaktlerin alâmetlerini göremiyenler ve takvîm hâzırlıyanlar, güneşin kenârının, şer’î üfuklara göre olan (riyâdî şer’î) irtifâ’lara geldiği vaktleri hesâb eder. Nemâzlarını, sâate bakarak bu (Riyâdî şer’î vaktler)de kılarlar. Sâat makinelerinin bu riyâdî şer’î vaktleri gösterdiği vakt, (mer’î şer’î) vakt olur. Nemâzlar, bu mer’î vaktlerinde kılınmış olur.

Tenbîh: Hesâb ile, güneşin, şer’î üfka nazaran irtifâ’ noktasına geldiği, riyâdî vaktler bulunmakdadır. Güneşin, bu riyâdî vakte geldiği, bu riyâdî vaktden 8 dakîka 20 sâniye sonra görülür ki, bu vakt, mer’î vaktdir. Ya’nî, mer’î vakt, riyâdî vaktden 8 dakîka 20 sâniye sonradır. Sâat makinelerinin başlangıçları, ya’nî hakîkî zevâl ve şer’î gurûb vaktlerinin sıfır olduğu vaktler, mer’î vaktler olduğu için, sâat makinelerinin ayârları, riyâdî vakt sıfır oldukdan 8 dakîka 20 sâniye sonra sıfır yapıldıkları için, sâat makinelerinin gösterdikleri riyâdî vaktler, mer’î vaktler olmakdadır.

K = Güneşin merkezinden geçen Semt düzleminin LK zâhirî üfuk hattını kesdiği nokta.

MS = Erd küresine K noktasında mümâs olan [değen] üfk–ı hissî düzlemine Râsıdın (üfk–ı sathî)si denir.

HK=Güneşin kenârının üfk-ı zâhirî hattı üzerindeki K noktasından irtifâ’ıdır. Bu irtifâ’, güneşin sathî üfka nazaran olan ZS irtifâ’ına müsâvîdir.

D = C = Ç = İnhitât-ı üfuk zâviyesi.

M = Mahallin herhangi bir yüksek yeri.

ZS = Güneşin, sathî üfka nazaran irtifâ’ını gösteren, semâdaki semt dâiresi kavsidir. Bu kavsin derecesi, HK kavsinin derecesine müsâvîdir.

O = Üfk-ı hakîkî ile üfk-ı sathînin kesişdiği doğru noktalarından biri.

1- Üfk-ı hakîkî, 2-Üfk-ı hissî, 3- Üfk-ı riyâdî, 4-Üfk-ısathî düzlemleri, 5-Üfk-ı zâhirî hattı. 6- Üfk-ı şer’î hattı.

G = Güneşin merkezinin görünüşü.

GA= Güneşin hakîkî irtifâ’ı kavsi.

B= Mahallin en alçak yeri.

ZMF= Güneşin riyâdî irtifâ’ zâviyesi.